Konferencja poczdamska (również Konferencja berlińska) - trzecie i ostatnie oficjalne spotkanie trzech przywódców Wielkiej Trójki - radzieckiego przywódcy Józefa Stalina, amerykańskiego prezydenta Harry'ego Trumana (USA) i brytyjskiego premiera Winstona Churchilla (od 28 lipca Anglię na konferencji zamiast Churchilla reprezentował Clement Attlee).
Konferencja odbyła się w dniach 17 lipca - 2 sierpnia 1945 r. Pod Berlinem w Poczdamie w Pałacu Cecilienhof. Zbadano szereg kwestii związanych z powojennym porządkiem pokoju i bezpieczeństwa.
Postęp negocjacji
Przed konferencją poczdamską „wielka trójka” spotkała się na konferencjach w Teheranie i Jałcie, z których pierwsza odbyła się pod koniec 1943 r., A druga na początku 1945 r. Przedstawiciele zwycięskich krajów musieli przedyskutować dalszy stan rzeczy po kapitulacji Niemiec.
W przeciwieństwie do poprzedniej konferencji w Jałcie, tym razem przywódcy ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii zachowywali się mniej przyjaźnie. Każdy starał się czerpać korzyści ze spotkania, nalegając na własnych warunkach. Zdaniem Georgy Zhukova największa agresja przyszła ze strony brytyjskiego premiera, ale Stalin spokojnie zdołał szybko przekonać kolegę.
Według niektórych zachodnich ekspertów Truman zachowywał się buntowniczo. Ciekawostką jest to, że został przewodniczącym konferencji z rekomendacji radzieckiego przywódcy.
Podczas konferencji poczdamskiej odbyło się 13 spotkań z krótką przerwą związaną z wyborami parlamentarnymi w Wielkiej Brytanii. Tym samym Churchill uczestniczył w 9 spotkaniach, po których został zastąpiony przez nowo wybranego premiera Clementa Attlee.
Utworzenie Rady Ministrów Spraw Zagranicznych
Na tym spotkaniu Wielka Trójka zgodziła się na utworzenie Rady Ministrów Spraw Zagranicznych (CFM). Konieczne było omówienie powojennej struktury Europy.
Nowo utworzona Rada miała wypracować porozumienia pokojowe z sojusznikami Niemiec. Warto zauważyć, że w skład tego grona wchodzili przedstawiciele ZSRR, Wielkiej Brytanii, Ameryki, Francji i Chin.
Rozwiązania problemu niemieckiego
Największą uwagę na konferencji poczdamskiej poświęcono kwestiom rozbrojenia Niemiec, demokratyzacji i eliminacji wszelkich przejawów nazizmu. W Niemczech konieczne było zniszczenie całego przemysłu zbrojeniowego, a nawet tych przedsiębiorstw, które teoretycznie mogłyby produkować sprzęt wojskowy czy amunicję.
W tym samym czasie szefowie ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii rozmawiali o dalszym życiu politycznym Niemiec. Po likwidacji potencjału militarnego kraj musiał skoncentrować się na rozwoju rolnictwa i pokojowego przemysłu na potrzeby krajowej konsumpcji.
Politycy doszli do jednomyślnej opinii, aby zapobiec odrodzeniu się nazizmu, a także, że Niemcy mogą kiedykolwiek zakłócić porządek świata.
Mechanizm kontroli w Niemczech
Na konferencji poczdamskiej potwierdzono, że cała najwyższa władza w Niemczech będzie sprawowana pod ścisłą kontrolą Związku Radzieckiego, Ameryki, Wielkiej Brytanii i Francji. Każdy z krajów otrzymał osobną strefę, która miała rozwijać się według ustalonych zasad.
Warto zaznaczyć, że uczestnicy konferencji traktowali Niemcy jako jedną całość gospodarczą, dążąc do stworzenia mechanizmu, który pozwoliłby kontrolować różne branże: przemysł, działalność rolniczą, leśnictwo, transport samochodowy, komunikację itp.
Remont
W trakcie długotrwałych rozmów przywódców państw koalicji antyhitlerowskiej zdecydowano się na reparacje na zasadzie, że każdy z 4 okupowanych przez Niemcy krajów refunduje roszczenia reparacyjne tylko we własnej strefie.
Ponieważ ZSRR poniósł największe szkody, dotarł do zachodnich terytoriów Niemiec, gdzie znajdowały się przedsiębiorstwa przemysłowe. Ponadto Stalin zapewnił, że Moskwa otrzymywała reparacje z odpowiednich inwestycji Niemiec za granicą - w Bułgarii, na Węgrzech, w Rumunii, Finlandii i wschodniej Austrii.
Z zachodnich rejonów okupacji Rosja otrzymała 15% skonfiskowanego tam sprzętu przemysłowego, oddając w zamian Niemcom niezbędną żywność, która została dostarczona z ZSRR. Również miasto Królewca (obecnie Kaliningrad) trafiło do Związku Radzieckiego, o czym dyskutowała „wielka trójka” w Teheranie.
Pytanie polskie
Na konferencji poczdamskiej zatwierdzono powołanie tymczasowego rządu jedności narodowej w Polsce. Z tego powodu Stalin nalegał, aby Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zerwały jakiekolwiek stosunki z rządem polskim na uchodźstwie w Londynie.
Ponadto Ameryka i Wielka Brytania zobowiązały się do wspierania rządu tymczasowego i ułatwienia transferu wszystkich kosztowności i mienia, które znajdowały się pod kontrolą rządu na uchodźstwie.
Doprowadziło to do tego, że konferencja zadecydowała o rozwiązaniu rządu polskiego na uchodźstwie i ochronie interesów rządu tymczasowego. Ustanowiono także nowe granice Polski, co wywołało długą debatę wśród Wielkiej Trójki.
Zawarcie traktatów pokojowych i przyjęcie do ONZ
Na konferencji poczdamskiej wiele uwagi poświęcono kwestiom politycznym dotyczącym państw, które były sojusznikami nazistowskich Niemiec w czasie drugiej wojny światowej (1939–1945), ale potem zerwały z nią i przyczyniły się do walki z III Rzeszą.
W szczególności Włochy zostały uznane za kraj, który u szczytu wojny przyczynił się do zniszczenia faszyzmu. W związku z tym wszystkie strony zgodziły się przyjąć ją do nowo utworzonej Organizacji Narodów Zjednoczonych, utworzonej w celu wspierania pokoju i bezpieczeństwa na całej planecie.
Na sugestię brytyjskich dyplomatów podjęto decyzję o uwzględnieniu wniosków o przyjęcie do ONZ krajów, które w czasie wojny pozostały neutralne.
W okupowanej przez 4 zwycięskie kraje Austrii wprowadzono sojuszniczy mechanizm kontrolny, w wyniku którego utworzono 4 strefy okupacyjne.
Syria i Liban zwróciły się do ONZ o wycofanie sił okupacyjnych Francji i Wielkiej Brytanii z ich terytoriów. W rezultacie ich prośby zostały spełnione. Ponadto delegaci konferencji poczdamskiej omówili kwestie związane z Jugosławią, Grecją, Triestem i innymi regionami.
Należy zauważyć, że Ameryka i Wielka Brytania były bardzo zainteresowane wypowiedzeniem wojny Japonii przez ZSRR. W rezultacie Stalin obiecał przystąpić do wojny, co zostało zrobione. Nawiasem mówiąc, wojskom radzieckim udało się pokonać Japończyków w zaledwie 3 tygodnie, zmuszając ich do kapitulacji.
Wyniki i znaczenie konferencji poczdamskiej
Konferencji poczdamskiej udało się zawrzeć szereg ważnych porozumień, które poparły inne kraje świata. W szczególności ustalono normy pokoju i bezpieczeństwa w Europie, rozpoczął się program rozbrojenia i denazyfikacji Niemiec.
Przywódcy krajów zwycięskich zgodzili się, że stosunki międzypaństwowe powinny opierać się na zasadach niezależności, równości i nieingerencji w sprawy wewnętrzne. Konferencja pokazała również możliwość współpracy między państwami o różnych systemach politycznych.
Zdjęcie z konferencji poczdamskiej
