Jan Hus (z domu Jan iz Gusinets; 1369-1415) - czeski kaznodzieja, teolog, myśliciel i ideolog czeskiej reformacji. Bohater narodowy Czechów.
Jego nauczanie wywarło silny wpływ na państwa Europy Zachodniej. Za własne przekonania został spalony wraz z pracą na stosie, co doprowadziło do wojen husyckich (1419-1434).
W biografii Jana Husa jest wiele interesujących faktów, o których opowiem w tym artykule.
Oto krótka biografia Gusa.
Biografia Jana Husa
Jan Hus urodził się w 1369 r. (Według innych źródeł 1373-1375) w czeskim mieście Husinets (Cesarstwo Rzymskie). Dorastał i wychowywał się w biednej rodzinie chłopskiej.
Gdy Jan miał około 10 lat, rodzice wysłali go do klasztoru. Był ciekawskim dzieckiem, w wyniku czego otrzymał wysokie oceny ze wszystkich przedmiotów. Następnie młody człowiek wyjechał do Pragi, aby kontynuować naukę.
Po przybyciu do jednego z największych czeskich miast, Hus zdał pomyślnie egzaminy na Uniwersytecie w Pradze. Według nauczycieli wyróżniał się dobrym zachowaniem i chęcią zdobywania nowej wiedzy. Na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku uzyskał tytuł licencjata z teologii.
Kilka lat później Jan Hus uzyskał tytuł magistra sztuki, co pozwoliło mu na prowadzenie wykładów przed publicznością. W 1400 roku został duchownym, po czym podjął pracę kaznodziejską. Z czasem powierzono mu stanowisko dziekana sztuk wyzwolonych.
W latach 1402-03 i 1409-10 Huss został wybrany rektorem swojego rodzinnego Uniwersytetu Praskiego.
Głoszenie
Jan Hus zaczął głosić w wieku około 30 lat. Początkowo przemawiał w kościele św. Michała, a następnie został rektorem i kaznodzieją kaplicy betlejemskiej. Ciekawostką jest to, że aż 3000 osób przyszło słuchać księdza!
Warto zauważyć, że w swoich kazaniach mówił nie tylko o Bogu i Jego obietnicach, ale także krytykował przedstawicieli duchowieństwa i dużych rolników.
Jednocześnie, potępiając działania kościoła, nazwał siebie jego naśladowcą, obnażając grzechy kościoła i ujawniając ludzkie wady.
W połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku w Czechach popularność zyskały dzieła angielskiego teologa i reformatora Jana Wiklifa. Nawiasem mówiąc, Wiklif był pierwszym tłumaczem Biblii na średnioangielski. Później Kościół katolicki nazwał jego pisma heretyckimi.
Jan Hus w swoich kazaniach wyrażał poglądy sprzeczne z polityką kurii papieskiej. W szczególności potępił i wezwał do:
- Niedopuszczalne jest pobieranie opłat za wykonywanie obrzędów i sprzedaż kościelnych urzędów. Wystarczy, że duchowny pobierze od bogatych skromną zapłatę, aby zaopatrzyć się w najpotrzebniejsze rzeczy.
- Nie możesz ślepo słuchać kościoła, ale przeciwnie, każdy powinien zastanowić się nad różnymi dogmatami, odwołując się do rady z Nowego Testamentu: „Jeśli ślepy prowadzi ślepego, obaj wpadną w dół”.
- Władza, która nie przestrzega przykazań Boga, nie powinna być przez Niego uznana.
- Tylko ludzie mogą posiadać własność. Niesprawiedliwy bogacz jest złodziejem.
- Każdy chrześcijanin powinien szukać prawdy, nawet narażając się na pomyślność, pokój i życie.
Aby jak najlepiej przekazać widzom swoje pomysły, Huss nakazał pomalować ściany kaplicy betlejemskiej obrazami o pouczających tematach. Skomponował także kilka piosenek, które szybko stały się popularne.
Jan dalej zreformował czeską gramatykę, czyniąc książki zrozumiałymi nawet dla osób niewykształconych. To on był autorem pomysłu, aby każdy dźwięk mowy oznaczał określoną literę. Ponadto wprowadził znaki diakrytyczne (te, które są zapisywane nad literami).
W 1409 r. Na Uniwersytecie Praskim toczyły się gorące dyskusje na temat nauk Wiklifa. Warto zauważyć, że arcybiskup Pragi, podobnie jak Hus, popierał idee angielskiego reformatora. Podczas debaty Yang otwarcie stwierdził, że wiele z nauk przedstawionych Wiklifowi zostało po prostu źle zrozumianych.
Poważny sprzeciw duchowieństwa zmusił arcybiskupa do wycofania poparcia Husa. Wkrótce z rozkazu katolików część przyjaciół Jana została zatrzymana i oskarżona o herezję, którzy pod presją zdecydowali się wyrzec się swoich poglądów.
Następnie antypapież Aleksander V wydał bullę przeciwko Hussowi, co doprowadziło do zakazu jego kazań. W tym samym czasie wszystkie podejrzane dzieła Jana zostały zniszczone. Jednak lokalne władze okazały mu poparcie.
Mimo całego ucisku Jan Hus cieszył się dużym prestiżem wśród zwykłych ludzi. Ciekawostką jest to, że kiedy zabroniono mu czytać kazania w prywatnych kaplicach, odmówił posłuszeństwa, odwołując się do samego Jezusa Chrystusa.
W 1411 r. Arcybiskup praski Zbinek Zajic nazwał Husa heretykiem. Kiedy król Wacław IV, który był lojalny wobec kaznodziei, dowiedział się o tym, nazwał słowa Zajita oszczerstwem i nakazał pozbawić majątku tych duchownych, którzy szerzą to „oszczerstwo”.
Jan Hus ostro skrytykował sprzedaż odpustów, kupując za które osoba rzekomo uwolniła się od grzechów. Sprzeciwił się również temu, że przedstawiciele duchowieństwa podnosili miecz na swoich przeciwników.
Kościół zaczął jeszcze bardziej prześladować Husa, przez co został zmuszony do ucieczki do Czech Południowych, gdzie miejscowa szlachta nie przestrzegała dekretów papieża.
Tutaj nadal potępiał i krytykował zarówno władze kościelne, jak i świeckie. Mężczyzna wezwał do tego, aby Biblia była najwyższym autorytetem dla duchowieństwa i rad kościelnych.
Potępienie i egzekucja
W 1414 roku Jan Hus został wezwany do katedry w Konstancji w celu powstrzymania Wielkiej Schizmy Zachodniej, która doprowadziła do papieży Trójcy. Co ciekawe, niemiecki monarcha Zygmunt Luksemburski zapewnił Czechom pełne bezpieczeństwo.
Kiedy jednak Jan przybył do Konstancji i otrzymał list ochronny, okazało się, że król wręczył mu zwykły list podróżny. Papież i członkowie rady zarzucili mu herezję i zorganizowanie wypędzenia Niemców z Uniwersytetu w Pradze.
Następnie Gus został aresztowany i umieszczony w jednym z pomieszczeń zamku. Zwolennicy skazanego kaznodziei zarzucili Radzie złamanie prawa i królewskiej przysięgi bezpieczeństwa Jana, na co papież odpowiedział, że osobiście nikomu niczego nie obiecał. A kiedy przypomnieli o tym Zygmuncie, nadal nie bronił więźnia.
W połowie 1415 r. Szlachta morawska, sejm czesko-morawski, a później szlachta czeska i polska wysłali do Zygmunta petycję z żądaniem uwolnienia Jana Husa z prawem zabierania głosu na soborze.
W efekcie król zorganizował w katedrze przesłuchanie sprawy Husa, które trwało ponad 4 dni. Jan został skazany na śmierć, po czym Zygmunt i arcybiskupi wielokrotnie namawiali Husa do wyrzeczenia się swoich poglądów, ale odmówili.
Pod koniec procesu skazany ponownie zwrócił się do Jezusa. 6 lipca 1415 roku Jan Hus został spalony na stosie. Istnieje legenda, że stara kobieta z pobożnych zamiarów zasadziła chrust w swoim ogniu, rzekomo wykrzyknął: „O, święta prostota!”.
Śmierć czeskiego kaznodziei doprowadziła do powstania i umocnienia ruchu husyckiego w Czechach i była jedną z przyczyn wybuchu wojen husyckich między jego wyznawcami (husytami) a katolikami. Na dzień dzisiejszy Kościół katolicki nie zrehabilitował Husa.
Mimo to Jan Hus jest w swojej ojczyźnie bohaterem narodowym. W 1918 r. Powstał Czechosłowacki Kościół Husytów, który obecnie liczy około 100 000 parafian.
Zdjęcie: Jan Hus
